Je hoort tegenwoordig steeds vaker over audio in superhoge kwaliteit. Jaren geleden had je de SACD, de Super Audio CD, die toen totaal mislukte omdat de schijfjes absurd duur waren.
Greed does not pay. Tikje dom van de hebzuchtige platenindustrie. Anyway, ik besloot het allemaal weer eens te gaan testen.
Wat is hoge kwaliteit?
Hoorbaar slechte MP3-tjes zijn 128kbs of lager. Zelf vind ik een MP3 vanaf 256 kbs eigenlijk uitstekend. CD's zijn 1411 kbps, maar een goede MP3 kan vaak beter klinken dan de CD, bijvoorbeeld als de MP3 een remaster is. Vandaar dat Spotify vaak heel goed klinkt (de betaalde versie dan, in hoge kwaliteit) omdat zij de beste en meest recente remasters gebruiken.
Vinyl klinkt weer beter dan CD, dat kun je alleen vergelijken met 24-bits audio. Ik denk dat daarom de de 24-bits audio in opkomst is, want je wil dat het net zo goed klinkt als je oude plaatjes vroeger, op vinyl. Digitaal is het is weer een oerwoud aan bestandsformaten: het heet soms HD audio (slechte naam, want HD is beeld), soms 24 bit FLAC (de standaard voor "downloaders").
Waar haal je die files?
Je kan ze in diverse winkels online kopen. Een enorm gedoe, want er zijn veel te veel winkels, die allemaal veel te weinig titels hebben, en die allemaal nogal knullig zijn. Een voorbeeld: ik heb bij een stuk of tien winkels geprobeerd testfiles te downloaden, wat overal mislukte. Ander voorbeeld: je krijgt rare files die je heel omslachtig en totaal niet gebruikersvriendelijk moet downloaden. Wat ook fout gaat is de prijs: het is veel te duur in verhouding met gewone audio.
Okee, kopen is dus vrijwel onmogelijk, net als bij boeken (waarbij de e-boeken van BOL.com niet te openen zijn op je iPad en je je geld ook niet terugkrijgt), dus dan maar weer via de usual suspects: torrentsites of nieuwsgroepen. Daar zoek je gewoon op 24 FLAC en vind je van alles.
Hoe speel je 24-bit FLAC files af?
Kan niet met iTunes. Maar wel met VLC, de onovertroffen open source alleskunner die iedereen toch al heeft. Je kunt FLAC eenvoudig converteren naar Apple Lossless (m4a) met
XLD, en dan kan je het wel in iTunes afspelen, zonder enig verlies van kwaliteit. Bij bitsnelheid zie je dan bijvoorbeeld iets absurd hoogs staan als 2883 kbps. Dat is ff wat hoger dan 256! Of dan die 1411 van een CD.
Op een Mac moet je wel de Audio Uit aanpassen, via de Audio/MIDI configuratie: zet de Audio Uit op 96.000 Herz, anders maakt het nog niks uit. Bovendien moet je de audio via een externe DAC van superhoge kwaliteit (zoals een
Firestone) afspelen, want de standaard koptelefoonuitgang is niet echt super-hifi.
Hoor ik verschil?
Ja het klinkt vaak prachtig, vooral als je niet luistert. Net als bij vinyl: het klinkt prachtig, veel ronder en aangenamer, fluweliger en vetter, je kan er veel langer naar luisteren. Je hoort het pas als je er niet op let. Je kan nu dus je oude plaatjes opnieuw downloaden en digitaal genieten van de onovertroffen vinyl-kwaliteit! Maar ik heb wel een kanttekening, want het werkt eigenlijk alleen met vinyl-files:
Testfiles en oordeel
Miles Davis – Kind of blue – Veel mooier zo op vinyl dan de meest recente digitale remasters. Toch raar? Wij vinden oude platen dus veel mooier klinken dan CD's.
Daft Punk – Random Access Memories: klinkt op 24-bits vinyl schitterend, maar was wel veel zachter gemasterd, dus daar ga je al, de winst die je hebt op 24 bits wordt dan eigenlijk teniet gedaan. Kan je net zo goed de cd pakken, hoor je ook geen tikken.
Beatles Orange album: mooi voorbeeld, klinkt waanzinnig, maar er zitten ook MP3-tjes bij, die klinken vrijwel net zo waanzinnig goed. Een bewijs dus, dat MP3's van een superhoge master wel beter zijn dan een gemiddelde CD.
Billy Joel - The stranger. Klinkt exact als de LP vroeger. Veel mooier dan de CD. Niet gek want het is ook direct van vinyl opgenomen.
George Duke – Dreamweaver. Dit moet state-of-the-art audio zijn. Met de modernste, hoogste kwaliteitseisen. Maar ik hoor geen verschil tussen 320 k MP3 en de 24-bit FLAC. Dat komt waarschijnlijk omdat er geen vinyl van is. Het lijkt er dus op dat ik gewoon het typische warme vinyl-geluid prefereer.
Tip en eindoordeel
Het blijkt dus dat we (of ik, in ieder geval) van het typische geluid van vinyl houden. De testfiles die beter klonken waren allemaal van vinyl opgenomen. Als er geen vinyl-versie van het testfile was hoor ik het verschil niet tussen een topkwaliteit mp3 en een 24-bit FLAC.
Kan je dan dat typische vinyl-karakter niet gewoon als filter toepassen op al je audio? Ja, daar is een App voor:
Airvinyl. Die laat al je mp3's klinken alsof het vinyl is. Ik heb het op mijn iPad gezet en het klinkt inderdaad super. Jammer dat het alleen vanaf iPad / iPhone werkt, want dezelfde App
in de AppStore, Airstreem genaamd, is niet beschikbaar of geeft een foutmelding. Lekker dan. Heb ik eindelijk de oplossing gevonden, krijg ik een of andere vage foutmelding.
UPDATE: over de PONO player van Neil Young
De PONO-player lijkt een groot succes te gaan worden op Kickstarter. Het is een soort iPod maar dan met super-HD-geluid. Op een iPod kan je trouwens wel hoge kwaliteit afspelen, in het Apple Lossless formaat ALAC. Alhoewel de iPod tot 16 bit gaat, CD-kwaliteit dus, en niet tot 24-bit HD.
Maar de kwaliteit van de hoofdtelefoonuitgang op de Pono player lijkt mij niet te vergelijken met een externe DAC van topkwaliteit (zoals die Firestone), dus zolang je die hoofdtelefoon-uitgang gebruikt kom je denk ik niet boven CD-kwaliteit uit. In mijn ogen een beetje onzin dus.
UPDATE 2: DacMagic XS van Cambridge Audio
Ik had het hierboven al over een externe DAC. Die Firestone gebruik ik achter een Airport Express, met een optische kabel, en uit de Dac komt dan analoog naar de PA. Schitterend. Maar: die Dac heeft geen hoofdtelefoon-uitgang.
Ik heb daarom nu een DacMagic XS van Cambridge Audio, voor erbij zeg maar. Piepklein dingetje, kleiner dan een aansteker, met een 10 cm kort USB-kabeltje en een mini-jack-uitgang. Volledig plug-and-play, werkt meteen, de voeding gaat via USB, waanzinnig goed geluid, volume-knoppen erop, allemaal supercompact. Wat een wereld-ding. Die Audio-Midi-configuratie hoef je niet eens te doen, dat gaat gewoon vanzelf: hij staat meteen op de allerhoogste kwaliteit. En naar verhouding ook nog eens goedkoop: 150,-. Aanrader!
